GENCO ERKAL KİM?
Genco Erkal Kimdir? Hayatı, Sanat Kariyeri ve Eserleri
Genco Erkal, 28 Mart 1938 tarihinde İstanbul’da dünyaya geldi. Babası deniz subayı Reşat Erkal, annesi ise moda tasarımcısı Nebahat (Erkal Şerbetçi) idi. Eğitimine Galatasaray Lisesi’nde yatılı olarak başlayan Genco Erkal, ortaöğrenimini Robert Koleji’nde tamamladı. Ardından İstanbul Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nde lisans eğitimini bitirdi.
Tiyatroya ilgisi öğrencilik yıllarında başlayan Erkal, lisede ve üniversitede amatör olarak sahneye çıktı. 1957 yılında “Genç Oyuncular” topluluğunun kuruluşunda yer alarak sanat hayatına adım attı. Bu dönemde tiyatro tutkusunu daha da derinleştirdi ve kısa sürede Türkiye tiyatrosunun öncü isimlerinden biri haline geldi.
Profesyonel tiyatro kariyeri, usta tiyatrocu Muhsin Ertuğrul’un davetiyle başladı. Kenter Tiyatrosu’nda sahnelenen “Çöl Faresi” oyunu, Genco Erkal’ın ilk profesyonel rolü olarak bilinir. Daha sonra Gülriz Sururi – Engin Cezzar Topluluğu ve Ankara Sanat Tiyatrosu’nda çalışmalarını sürdürdü. 1963 yılında Arena Tiyatrosu’nda sahnelenen Aslan Asker Şvayk oyunundaki performansıyla İlhan İskender Ödülü’nü kazandı.
Genco Erkal ve Bir Delinin Hatıra Defteri
1965 yılında Rus yazar Nikolay Gogol’un “Bir Delinin Hatıra Defteri” adlı eserini sahneye uyarlayarak Türkiye’de Batılı metne dayalı ilk tek kişilik oyunu sahneledi. Bu oyun, Erkal’ın sanat yaşamında bir dönüm noktası oldu. Genco Erkal, “Bir Delinin Hatıra Defteri”ni yıllar boyunca farklı yorumlarla tekrar tekrar sahneledi ve adeta kendi kimliğiyle özdeşleşen bir eser haline getirdi.
Dostlar Tiyatrosu’nun Kuruluşu
1969 yılında Mehmet Akan, Şevket Altuğ, Ferit Erkal, Arif Erkin ve Nurten Tunç ile birlikte Dostlar Tiyatrosu’nu kurdu. Bu topluluk, Türkiye’de politik tiyatronun gelişiminde büyük rol oynadı. Erkal, Dostlar Tiyatrosu’nda hem yönetmen hem oyuncu olarak uzun yıllar sahne aldı.
Genco Erkal, tiyatro sahnesinde sadece yabancı eserleri değil, Türk yazarların eserlerini de başarıyla uyarladı ve yönetti. Aziz Nesin, Haldun Taner, Nâzım Hikmet, Behiç Ak ve Can Yücel gibi usta yazarlarla ortak çalışmalar yürüttü. Ayrıca çevirmenlik, oyun yazarlığı ve dramaturgluk yaparak Türk tiyatrosuna önemli katkılar sundu.
Sinema Kariyeri ve Ödüller
Tiyatro dışında da aktif olan Erkal, senfonik konserlerde anlatıcı olarak yer aldı. Prokofiev’in Peter ile Kurt, Stravinski’nin Askerin Öyküsü ve Fazıl Say’ın Nâzım Oratoryosu gibi yapıtları seslendirdi.
1981 yılında “At” filmiyle sinemaya adım attı. Ardından Faize Hücum, Hakkâri’de Bir Mevsim, Camdan Kalp ve Pazar: Bir Ticaret Masalı filmlerinde rol aldı.
1982’de “At” ve 1983’te “Faize Hücum” filmleriyle Antalya Film Festivali En İyi Erkek Oyuncu Ödülü’nü kazandı. Sinema ve tiyatro performanslarıyla Türk sanatında derin izler bıraktı.
Genco Erkal’ın Toplumsal Duruşu
Yaşamı boyunca Genco Erkal, sanatla siyaseti birbirinden ayırmayan bir çizgide ilerledi. Eserlerinde toplumsal eşitsizlikler, insan hakları ve özgürlük temalarını sıkça işledi. 2021 yılında hükümeti eleştiren sosyal medya paylaşımları nedeniyle hakkında Cumhurbaşkanına hakaret suçlamasıyla açılan dava, kamuoyunda büyük yankı uyandırdı.
Özel Hayatı ve Son Yılları
1974 yılında tiyatrocu Zeynep Tedü ile evlenen Erkal’ın bu evlilikten Ayşe adında bir kızı oldu. Çift, 1977 yılında yollarını ayırdı.
Usta sanatçı, uzun süredir kan kanseri (lösemi) ile mücadele ediyordu. 31 Temmuz 2024 tarihinde İstanbul’da, 86 yaşında hayata veda etti. Ölüm haberi, kendi sosyal medya hesabından paylaşılan “Hoşça kalın dostlarım benim, hoşça kalın…” sözleriyle duyuruldu.
Genco Erkal’ın Mirası
Genco Erkal, ardında büyük bir kültürel miras bıraktı. Dostlar Tiyatrosu çatısı altında yönettiği oyunlar, tek kişilik performansları ve toplumsal duyarlılığı, onu Türk tiyatrosunun en saygın sanatçılarından biri haline getirdi. Bugün hâlâ, genç oyuncular ve sanatçılar için ilham kaynağı olmaya devam etmektedir.
KAYNAK: Wikipedi
