Aristoteles (MÖ 384 – MÖ 322), Antik Yunan'ın Klasik döneminde yaşamış, düşünce tarihinin en önemli ve etkili filozoflarından biridir. Platon'un öğrencisi ve Büyük İskender'in hocasıdır.
Felsefe, mantık, fizik, biyoloji, zooloji, astronomi, metafizik, etik, estetik, ruhbilim, dilbilim, ekonomi, siyaset ve retorik gibi pek çok farklı alanda kapsamlı çalışmalar yapmış ve bu alanların çoğunun kurucusu olarak kabul edilmiştir.
Aristoteles'in felsefesinin temel özellikleri şunlardır:
- Realizm ve Nesnellik: Platon'un aksine, gerçekliği idealar dünyasında değil, duyularla algılanan nesnelerin doğasında arar. Ona göre bilgi, nesnelerin kendisinden ve onların özelliklerinden edinilir.
- Mantık: Mantık biliminin kurucusu olarak kabul edilir. "Organon" adlı eseriyle kıyas (syllogism) ve diğer mantıksal yöntemleri geliştirerek doğru düşünmenin kurallarını belirlemiştir. Bu çalışmalar, bin yıldan fazla bir süre boyunca Batı ve İslam dünyasındaki bilimsel faaliyetin temelini oluşturmuştur.
- Varlık Felsefesi (Metafizik): Varlık ve gerçeklik kavramlarını merkeze alan bir metafizik geliştirmiştir. Madde ve form kavramlarını kullanarak nesnelerin varoluşunu açıklar.
- Doğa Felsefesi: Doğa olaylarını gözlemleyerek ve sınıflandırarak anlamaya çalışmıştır. Biyoloji alanındaki çalışmaları, özellikle hayvanlar üzerine yaptığı detaylı gözlemlerle dikkat çekicidir.
- Etik: "Nikomakhos'a Etik" adlı eseriyle etik felsefesine önemli katkılarda bulunmuştur. Erdemi "altın orta" olarak tanımlar ve mutluluğa ulaşmak için ahlaki ve entelektüel erdemlerin dengelenmesi gerektiğini savunur.
- Siyaset Felsefesi: "Politika" adlı eserinde ideal devlet yapısını, farklı yönetim biçimlerini ve vatandaşlık kavramını incelemiştir.
Başlıca eserlerinden bazıları:
- Metafizik
- Nikomakhos'a Etik
- Politika
- Poetika (Şiir Sanatı Üzerine)
- Retorik
- Fizik
- Ruh Üzerine (De Anima)
- Organon (Mantık üzerine altı incelemeden oluşan eserler bütünü)
Aristoteles, felsefe ve bilim üzerindeki derin ve kalıcı etkisiyle Batı düşüncesinin şekillenmesinde kilit bir rol oynamıştır. Günümüzde dahi eserleri ve düşünceleri üzerine akademik çalışmalar yapılmaya devam etmektedir.
ARİSTOTELES Benimde ilham aldığım ve seninde ilham alabileceğine inanıyorum...